Skip to content

Hans Talhoffer: Ms. Chart. A558 Gotha | Ringen nach Meister Ott

109v

[In modernerer Schrift.]
Ring Kunst Otten eines getaufften Judens.

Yeczund hernach so hebt sich an dÿ maß czu allem Ringñ dye stuck dann gemacht hat Ott der ey~ tauffter Jud ist gewesñ

merck ein ler
In allenn ringñ sullenn sein drew ding das erst ist kunst das ander Ist snellikayt das dritt ist ist rechtew abgevng der sterck dar vmb so sol man merckñ das das pest ist snellikayt dy lat nicht czu pruchen komenn Darnach soltu merckenn das mã den kranckenn sol vor ringñ vnd allenn gleichñ sol mã mit ringenn vnd allenn starcken [Das Wort ist klein oberhalb der Zeile nachgetragen.] sol man nach ringenn vnd In allñ [Neben der Zeile steht hier, in kleinerer Schrift, das Wort »gleichñ« nachgetragen, welches aber nicht eindeutig einer bestimmten Stelle zuzuordnen ist.] vor ringñ so wart der snellikayt In allem mit ringñ so wart der wag Vnd czu allem nach ringñ so wart der knyepug

Wann du In also geuast hast so var mit deiner tenckñ hãt auß seine~ rechtñ arm vnd begreiff Im vndenn seine~ rechten elbogenn vnd zeug den czu dir vnd mit dem rechtñ do du dein dencke hant In hast stoß Im den arm võ dir so ver ruckest du Im den arm

Ain Ander stuck
Heb Im auff dem tenckenn arm mit deiner rechtñ hant vnd var Im mit dem hewpt vnder den arm vnd zeuch In den vber deine~ hals vnd mit der tenckenn hant begreiff Im sein tenckeß pain in der knyepug vnd wurff ir In alßo vber deine~ ruck

Aber ein ander Stuck
Heb Im auff sey~ [Das Wort ist klein unterhalb der Zeile nachgetragen.] tenckenn arm mit deiner tenckñ hant vndenn

110r

an deine~ elpogñ vnd zeuch da mit czu dir vnd mit der rechtñ stoß obenn võ dir vnd spring mit dem tenckñ fuß vnd wurff in ausß dem fueß vber dein tenckes pain

Halt Im vest mit der rechtñ hant vnd greyff Im da mit sey~ tencke hant d vnd greiff mit der tenckñ hant dein° rechtenn czu hilff vnd halt vest mit peydñ hentñ vnd wendt dich durch seine~ arm auff dein rechtew seyten so gewinst du Im den ruck an

Also prich das vor geschribenn Stuck
Wer dir durch get gee mit durch vnd val In ain ringenn In welcheß du wilt

Halt Im vast mit paydñ hentñ sein tencke hant vnd went dich durch sein arm auff dein tencke seytñ

Halt Im sein tencke hant vest mit den paydenn henttñ vñ went dich durch sey~ tenckñ arm auff dein tencke seÿtem [!] vnd zeuch Im den arm vber dey~ rechtew achsell vnd ruck vntter sich

Ain ander stuck
Wenn dir ayner hat gefast sein tencke hant mit seiner rechtñ hant vnd wil mit seiner tencken hãt vndenn durch greiffñ an deine~ elbogñ vnd wil dir den verruckñ oder wil sein° rechtew hant czu hilff kome~ vnd sich durch den arm

110v

wendenn dÿ weil er mit der tenckenn hant der rechtñ czu hilff greifft oder nach dem elbogñ In dem selbenn so vor im mit deinem rechtenn arm obñ vber sein tenckenn in sein rechtew seytenn vnd vaß in In der wuest vnd spring mit dem rechtenn fueß hinter seine~ tenckñ fuß vnd wuff [!] In auß dem fuß vber dein rechcz pain

Ein Ander Stuck
Greyfft dich einer obenn an in den armenn mit sterck vnd helt dich vest vnd wil dich ringñ so var [Korrigiert aus »war«.] mit deine~ rechtñ arm võrn aussen vber seine~ tenckenn arm vorn pain seiner hant vnd pegreiff mit seiner der tenckñ dein rechte vnd druck mit paydenn sein hant vast an dÿ prust

Streckt er dy vinger an der hant dÿe du Im an dy prust prust [!] druckst so greiff Im dy vinger mit deiner tenckñ hant vnd heb vber sich auf dein tenckñ seytenn vnd mit der rechtñ hendt ny~ Im das gewicht bey dem elbogenn

Helt er aber dy hant czue an der prust so spring mit dem rechtñ fueß hinter sein tenckñ vnd greiff mit der tencken hant In dye knyepug seines tencken fueß vnd heb [Das Wort ist klein oberhalb der Zeile nachgetragen.] da mit auff vnd mit der rechten hant stoß In obm~ võ dir so velt er

Helt dich einer laß im den arm wenn du mit Im Ringñ wild so greiff mit der tenckñ hãt obm~ vber sein rechtew vnd begreiff Im sein tencke hant bey dem vinger oder sust vnd heb auff dein tencke seytñ vnd mit der rechtñ hant das gewicht pey seine~ tenckñ elbogñ

111r

Alßo prich das
wer dir das thut vnd mit der tenckñ hant nach dem ving° greifft vnd wil dir mit der rechtenn das gewicht neme~ pey dem elboge~ dem var mit deiner rechtñ hant vnder seine~ tenckenn arm in dye wuegst vnd spring mit dein rechten fueß vor sein payd fueß vnd würff In alßo

Wenn er dir mit der Tenckenn hant dein tencke begriffenn hat vnd wil dir mit der rechtñ das gewicht neme~ pey dein tenckñ elbogenn so senck dich nyder vnd var Im mit dem tenckñ elbogenn in dÿ wuegst vnd spring mit dem tenckñ füß hinder sein rechten vnd begreiff Im sein rechtñ fuß mit deiner rechten hant in der knyepug vnd zeuch da mit czu dir vnd mit der tenckenn stoß obm~ võ dir so velt er

Wann dir einer pegreifft dein tencke hant mit seiner tenckñ vnd ny~pt dir mit der rechtñ das gewicht vnd stost er dir den tenckñ elbogñ hoch auff so went dich mit dem hawpt dar durch vnd vor Im mit dem rechtñ arm in sein tencke wuegst vnd spring mit dem rechtenn fueß hinder sein reichtñ vnd wirff in vber dein rechten huff

Wann dich einer geuast hat pey den arme~ vnd thu In wider vnd helt er dich [An dieser Stelle befindetsich eine Einfügemarke mit ihrer Entsprechung am Seitenrand, wo »laß« notiert steht, was aber wieder gestrichen wurde.] so slag Im seine~ tenckenn arm auß mit dein° rechtñ hant vnd obenn nyder vnd pegreiff Im da mit sey~ tencks pain in der knÿepug vnd zeuch czu dir vnd mit d° tencke hant stoß In vorn an dye prust an sein° tencken seÿ seytenn so mueß er vallñ

Also prich das
Wann dir einer var greifft an dy prust mit seiner tenckñ

111v

hant So begreiff Im sein tencke hant mit deiner tencken vnd reyt Im vmb vnd mit deiner rechtñ hant ny~ Im das gewicht pey dem tenckenn elpogñ

Ain anders ringenn
Oder stoß Im mit deiner rechtñ hant seine~ tencken ellpogñ vber sich vnd wendt in also von dir

Aber ein ringenn
wenn du dich mit eine~ geuast hast pey den arme~ helt er dich loß so slag sein rechte hant auß mit Irr tenckenn võ obm~ nÿder vnd vor Im vnden durch sein rechtñ arm vnbl vnd begreiff in hintñ vnd halt in vest vnd zeuch vnd mit der rechtñ hant begreiff In auß wendig in sener rechtñ knyepug so wirstu In werffñ auff dein tencke seyte~ das get czu paydenn seytenn czu

Das sind dy ringenn czu leib
Wenn du dich mit eine~ gefast hast das du ein hant vnder seine~ armen hast vnd dy ander obm~ vnd er auch also vnd ainer de~ andñ czu Im druckt so magstu In mit der hant dye du vnttñ hast hindenn begreiffenn vnd vest haltñ vnd In werffenn mit dem ringenn da obenn czu nachst ist geschribenn

Aber ain leib ringenn
Wenn du dich mit ainem geuast hast als vor gesch°benn stett vnd ainer ist stercker vnd druckt dich vast czu Im mit sterck vnd thue dir we So secz Im dÿ elbogñ in das hercz oder In dy chel vnd drucke In da mit vast das tue mit

112r

Der hant dye du obenn hast so mueß er dich lassñ

Ain ander gefert
Ob dich ainer hat gefast vnder den arme~ vnd truckt dich vast czu Im mit sterck vnd tuet dir we So prich dich alßo von Im greyff Im mit payd~ henttenn dawme~ In dÿ augen oder hinder sein kinbach oder mit paidenn dawme~ Indÿ chel so muß er dich laßenn

Hastu dich aber gefast mit eine~ als vor geschribeñ stat so far Im mit dem arme den du obm~ hast vntter den kinbachñ An den halß vnd stoß In vast võ dir vnd mit der hant dye du vnden hast begreiff Im das pain in der knyepug Vnd zeuch da mit czu dir so wirt er geworffñ an allen czweiual

Ain widerpruch
Ob dir ayner das prechñ wolt vnd wolt dir das gewicht neme~ peÿ dem elbogñ so senck den selbñ elbogñ vnder sich vnd truck Im den In dy seÿtenn vnd mit der andñ hant begreiff Im ey~ pain in der knyebug vnd wirff In

Hastu dich aber mit eine~ geuast als vor geschribñ stat held er dich denn loß vnd druckt dich nicht vast czu Im so wechsel dy hant dye du vndenn hast im auff dye andern seytñ außwendig in sein knÿepug vnd habe da mit auff vnd mit der hãt dye du obm~ hast vor Im obenn fur den hals vnd stoß In da mit obm~ võ dir so felt er

Hastu dich aber mit eine~ geuast als vor geschribñ stett so

112v

vor mit dem arm den du vnden hast võ vnde~ auff außwe~dig obm~ vber seyn arm den er obm~ hatt vnd chum d° andñ hant mit der andern czu hilff vnd truck vast nider vnd went dich von Im Im das ist guet

Ain anders ringenn
Ob dir einer mit der hant dye er obñ hatt hinttñ vmb den hals wolt greÿffñ vnd dich da mit vmbendenn so prich eß mit dem vor geschribñ vberfalden

Ein pruch wider schrenckenn
Wann dich einer geuast hat in den arme~ vnd du In wider vñ ettlicher den tenckenn fueß fur gesaczt hat vnd ist er also geschre~ckt das er dir mit deme~ rechtñ fueß schreyt außwendig hinder den tencken fueß vnd wil dich beÿ dem arm dar vmb vber ruckenn So czuck den tenckenn fueß frisch hinder dich auff czu ruck vnd vaß Im da mit seine~ rechte~ fueß vnd stoß In vor In dy prust so velt er

Ob dich ainer ferr hinttenn begreifft vber dem achslñ vor vber mit deine~ arm in dye pug seines elbogs an der seytenn do der fueß an vor stat vnd mit der andñ hant hilff czu dir truckenn auff dy seytñ auswe~dig gein dem vnd halt Im den arm mit der aine~ hãt vnd mit der andern hant greiff In dy dross vnd mit dem fuß In dy knyepug seines fuer gesecztñ fueß czu dir gespart mit der verßenn

Slach auß mit deiñ rechtñ hant sein tencke vnd var Im mit der hant czwischñ dy pain vorn durch vnd vaß In

113r

hindenn peÿ der ioppenn oder auff den elpogñ vnd heb In auff vnd stoß In obenn võ dir mit der tencke hant so velt er hindersich auff den kopff

Das magstu auch thue wenn dich ainer hat obm~ gevast Vnd das du dein arm peÿd vnttñ hast greiff mit der ayne~ hant vnden durch czwischñ seinem pain mit der andñ hant stoß in obenn weck

wenn dir ayner mit seiner rechtñ hãt czwischñ deine~ pain durch vert vnd vast dich hintñ bey der Joppenn so puck dich mit dem hewpt gege~ Im vnd var võ aussenn vnttñ durch seine~ rechtñ arm mit deine~ paydenn armen vnd hab da mit vbersich so mag er dich nicht gewerffñ

Ob dich ayner pey der hant pegreifft vnd wolt dich nebm~ sein ruchkñ mit seine~ paydñ henttñ vnd hat dich gefast peÿ der tenckñ hant vnd wolt dich ruckñ auff sein rechtew seytenn so laß dein rechtew hant võ obenn durch vber seine~ tenckenn arm in sein rechtew seÿtñ vnd vaß In In der wuegst mit der rechtñ hant vnd mit der tencken hant vall Im In ey~ knyepug

Vast dich ayner vorn pey der prust mit peid~ hend~ so var obm~ uber mit der rechtñ hant vber sein tencke vnd twing Im dy vnd mit der tenckñ hãt an sey~ rechtew seyten elbogñ vnd schrenck mit dem tencken fusß ~

113v

Wann dir ayner schrenckenn wil mit der rechtñ hant dem schrenck den mit der tenckenn slag auß mit paydñ hentñ vnd vall Im mit peydenn hente~ in peÿden knyepug vnd czeuch czu dir vnd stos in mit dem hewpt obñ võ dir prust vnd wirff In czu ruck

Vaß in obm~ beÿ dem hals vnter dem uchßenn vnd leg dich vast obm~ auff in vnd tritt wol cze ruck mit den fueßenn das er dir kayne~ begreiffñ mag so druckest du In nider Zu der erdenn

Ob er den rechtñ fueß furseczt so zeuch In mit der tenckñ hãt peÿ seiner rechtñ hant vnd slag Im an den encklñ seines rechtn fueß vnd ruck In nider oder vall Im mit der rechtñ hant in dy chel vnd truck In vber ruck

Helt dich einer laß peÿ den arme~ so greiff mit deine te~ckñ hant nach seiner rechtñ vnd pegreiff In beÿ den vingñ vnd halt In vest vnd slach auff mit dein° rechtñ vnd var Im durch vnder seim rechtñ arm vnd vach In In der wuegst vnd mit der tenckñ In ey~ knyepug

Vast dich ainer hinttenn beÿ der guertel so swar dich nyder vnd wenn er dich erhebt so dree dich vmb vnd° Im vnd wurff In vber schranck

Gee mit der rechtñ hant durch vnd vach In obhalb der huff in der waych vnd vor mit der tencke~ hãt obm~ vber sey~ rechtew achßseln vnd vach denn dein rechtew

114r

hant im gelenchk vnd halt dye vest vnd heb In auff vnd mit den rechtñ knÿe [An dieser Stelle befindet sich ein Einfügezeichen. Der fehlende Text (erheb … knye) befindet sich in kleiner Schrift am rechten oberen Seitenrand.] erheb Im sein tencks knye vnd wirff In fur dich

Wenn dir ainer mit seine~ paydenn arme~ wil varn vndt° day~ payd arm aussñ vnder sein elbogenn vnd sleuß dey~ arm czu sam vndt° sein elbogñ vnd heb mit sterck vber sich vnd prich Im dye arm

Pistu mit dem tenckenn arm vntñ so val Im mit dem rechtñ In dye chel vnd schreÿt mit seine~ tenckñ fueß hind° sein den rechtñ vnd druck In dar vber pey dem hals vnd wurff In auß dem fueß czu peydñ seÿtñ

Wann dich ayner czu Im truckt so secz Im den elbogñ an dÿ chel oder an dy prust vnd truck in võ dir zu plente~ das deiner tenckr~ fueß ze ruck stee

Wenn die einer mit dem I heubt durch varen wil vñ wil dich vber seine~ ruck werffñ vach In mit dem selbigñ arm pey dem hals vnd truck In vast czu dir vnd leg dich mit der prust obm~ auff In vnd swar dich nyder

Hat er dich aber hintñ geuast vnd hat sein arm vnd° seine~ arme~ vnd hatt er dy hent offenn so pgreiff In bey eine~ vingr~ so [Das Wort ist klein oberhalb der Zeile nachgetragen.] mueß er dich laßenn

Vast dich aÿner hintñ beÿ dem goller so went dich gege~ Im mit dem hewbt vndenn durch sein arm so wirstu ledig etc

114v

Ob dich ainer vest vast pey pey [!] dñ henten vor der prust so stoeß im den rechtñ elboge~ auff vnd dree dich durch vnd vach In Inder wuechst

Wenn du dein hawpt durch deine~ tencken arm gewend hast so begreiff Im ain pain mit der rechtñ hant vnd ruck in nach dir

Wenn du eine~ hast gefast mit deiner tenckenn hant in der mauß seines rechtñ arms vnd drucks in da mit ze ruck wann er dir dan obm~ velt mit deine~ rechtñ arm võ aussm~ vber sein tencke hant vnd truckt dir dein hendt vast am sein prust so var Im mit dem selbñ elbogñ in sey~ rechtew seyten vnd senck [Das Wort ist sowohl klein oberhalb der Zeile nachgetragen als auch ein weiteres Mal, mit einem Einfügezeichen versehen, am linken Seitenrand.] dich nyder vnd spring mit deine~ tenckenn fueß hinder den rechtñ fueß vnd greyff Im mit der te~ckenn hant in sein knyepug vnd wirff In von dir etc

116v

Ain an hebung czw gleichm~ fassen auß den armen

117r

Das ist ain abslahen czw komen an den man

117v

Das ist das hueff ringen beÿ dem hals

118r

Das ist der bruch vber das hueff ringen beÿ dem hals

118v

Das arm~ slyssen vber dy hueff

119r

Das ist das dringen pey dem pain zu gleichm~ fassen

119v

Das ist das fur treten czw gleichem fassen

120r

Wer dich tringt den burf vber das haubt also

120v

Das ist das durch sliffen aussen pey dem pain

121r

Das ist das durch sliffen In wen dem pain

121v

Das ist das ebich durch sliffen ruck an ruck

122r

Das glit prechen aussen an den arm~

122v

Das ist der bruech vber das durch sliffñ aussen an dem pain faß In in dy swindel wait

123r

Das ist der bruch vb° das durch sliffñ In an dem pain

123v

Recht gein recht glinck gein glinck

124r

Das ist der pruch vber das durch sliffen aussen an dem pain faß In In dy swindel wag

124v

Das sit das sleuderñ pey dem arm~

125r

Das ist das hintter tretten In dem arme~ wer dich truckt

125v

Das von dir stossen wer in dich dringt

126r

Das ist dy swindel wag zw auff czucken

126v

Da hat die swindel wag ain end

127r

Das ist das knye ab tretten wider das glit

127v

Das ist das arm~ ab prechen vber dy achsel

128r

Also sol man auff aim In dem pret spilen

128v

Das vmb dreen bey dem arm~

129r

Das franczosis ringen

129v

Das ist das mit durch gen ruck ruck an

130r

Ruck an rück hat ein end

130v

Das ist al pruch vber hart trücken

131r

Wye ainer czwen sol werffen den man gefangñ fürt

131v

Das ist das wie man aim ain [Das Wort ist über der Zeile nachgetragen.] arm~ sol slissen mit payden arm~

132r

Das ist wie man aim sol enfaln mit dem elpogen In sein achsel glit

132v

Das ist der bruch wen ainer hat das pain auff der achsel